Bitwa o Monte Cassino

Bitwa o Monte Cassino, stoczona w 1944 roku, była jednym z najcięższych i najbardziej heroicznych starć II wojny światowej. Dla Polaków miała szczególne znaczenie — to właśnie żołnierze 2. Korpusu Polskiego, pod dowództwem generała Władysława Andersa, przełamali niemiecką linię Gustawa i zdobyli klasztor, otwierając aliantom drogę do Rzymu.

Położenie geograficzne Monte Cassino

Monte Cassino to masyw górski w środkowych Włoszech, w regionie Lacjum, około 140 km na południe od Rzymu. Położony jest w Apeninach Środkowych, ponad miejscowością Cassino. Na jego szczycie znajduje się klasztor benedyktynów, założony w VI wieku przez św. Benedykta z Nursji. 

W czasie II wojny światowej klasztor stanowił kluczowy punkt obronny niemieckiej Linii Gustawa, strzegącej drogi z Neapolu do stolicy Włoch.

Geneza bitwy

Bitwa o Monte Cassino była kluczowym elementem alianckiej ofensywy we Włoszech. Jej celem było przełamanie silnie umocnionej Linii Gustawa, rozciągającej się na długości 150 kilometrów od wybrzeża Morza Tyrreńskiego po Adriatyk. Centralnym punktem Linii Gustawa był klasztor na Monte Cassino, stanowiący doskonały punkt obserwacyjny i strategiczny.

Niemcy, wykorzystując górzyste ukształtowanie terenu oraz rozbudowane fortyfikacje, obsadzili ten odcinek frontu elitarnymi jednostkami, takimi jak dywizja spadochronowa „Hermann Göring” i dywizja pancerna „Feldherrnhalle”. Tym samym stworzyli jeden z najtrudniejszych do zdobycia punktów obronnych w całej kampanii włoskiej.

Przebieg bitwy

I etap – styczeń 1944

Pierwsze ataki wojsk alianckich rozpoczęły się 17 stycznia 1944 roku. Wzięły w nich udział oddziały brytyjskie, amerykańskie i francuskie. Mimo intensywnych działań, nie udało się przełamać niemieckiej obrony. Równoległa próba obejścia linii przez desant pod Anzio również zakończyła się niepowodzeniem.

II etap – luty 1944

15 lutego alianckie lotnictwo zbombardowało klasztor, zrzucając około 600 ton bomb. Decyzja o nalocie wynikała z błędnego przekonania, że Niemcy wykorzystują klasztor do celów militarnych. W rzeczywistości, jak później potwierdził opat Gregorio Diamare, w budynku przebywali jedynie cywile – większość zginęła w bombardowaniu.

Paradoksalnie, zburzenie klasztoru ułatwiło Niemcom obronę, gdyż po nalocie obsadzili ruiny, które dawały im jeszcze lepsze możliwości taktyczne.

III etap – marzec 1944

Trzecia ofensywa, przeprowadzona w drugiej połowie marca, także nie przyniosła powodzenia. 

W obliczu ogromnych strat i braku postępów alianckie dowództwo zdecydowało się zaangażować nowe siły, w tym żołnierzy II Korpusu Polskiego pod dowództwem generała Władysława Andersa, a także oddziały senegalskie i kanadyjskie. Polacy mieli odegrać kluczową rolę w natarciu. Ich zadaniem było przełamanie niemieckich pozycji wokół klasztoru.

IV etap – maj 1944

Rozpoczęta 12 maja 1944 roku czwarta bitwa o Monte Cassino była niezwykle zacięta. Polskie oddziały, mimo ciężkiego terenu i silnego oporu, systematycznie zdobywały kolejne pozycje. Walki trwały aż do 19 maja. Mimo ogromnych strat żołnierzom udało się osiągnąć cel – zająć ruiny klasztoru i ostatecznie przełamać niemiecką linię obrony. 

Po kapitulacji Niemców 18 maja, nad zrujnowanym klasztorem rozbrzmiał hejnał mariacki, odegrany przez plutonowego Emila Czecha. Dźwięk ten stał się symbolem polskiego zwycięstwa.